Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

logo Instytutu z motywem liścia akantu

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Historia Instytutu

Historia Instytutu sięga 1882 roku, kiedy na Uniwersytecie Jagiellońskim powstała katedra historii sztuki - pierwsza na ziemiach polskich. Od 1956 roku istnieje jako Instytut Historii Sztuki. W 1882 katedrę objął Marian Sokołowski, w 1910 przejął ją Jerzy Mycielski, a w 1929 Tadeusz Szydłowski. Dyrektorami Instytutu byli: Wojsław Molé (1956-1960), Adam Bochnak (1960-1970), Mieczysław Porębski (1970-1979), Adam Małkiewicz (1979-1984), Jerzy Gadomski (1984-1991), Adam Małkiewicz (1991-1992), Anna Różycka-Bryzek (1993-1996), Tomasz Gryglewicz (1996-1999), Adam Małkiewicz (1999-2002), Wojciech Bałus (2002-2008), Piotr Krasny (2008-2012), Andrzej Betlej (2012-2015), Teresa Rodzińska-Chorąży (2016), Marek Walczak (od 2016). Do badaczy związanych z Instytutem należą m.in. Adam Bochnak, Ewa Chojecka, Tadeusz Dobrowolski, Karol Estreicher jun., Lech Kalinowski, Józef Lepiarczyk, Vojsław Molé, Tadeusz Mańkowski, Jacek Purchla, Anna Różycka-Bryzek, Jerzy Szablowski, Jerzy Żarnecki, Klementyna Żurowska.

Siedziba katedry (właściwie Gabinetu Historii Sztuki) znajdowała się początkowo w Collegium Wróblewskiego (1885-1887), następnie w Collegium Novum (1887-1939), Collegium Nowodworskiego (1945-1949), Collegium Maius (1949-1992). Od 1992 siedzibą Instytutu jest Collegium Iuridicum przy ul. Grodzkiej 53.

Jesteśmy jednak nie tylko najstarszym, ale również najszybciej rozwijającym się Instytutem Historii Sztuki w kraju. Obecnie Instytut składa się z: Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej i Bizantyńskiej, Zakładu Historii Sztuki Nowożytnej, Zakładu Historii Sztuki Nowoczesnej, Zakładu Teorii Sztuki i Ochrony Dóbr Kultury oraz Fototeki i Biblioteki im. Prof. Lecha Kalinowskiego. W roku 2014 powstał Zakład Ochrony Dóbr Kultury (połaczony w r. 2021 z Zakładem Teorii Sztuki), a w 2015 roku Międzyuczelniana Pracowania Badań nad Malarstwem Witrażowym. Dyrektorem Instytutu w latach 2012-31.12.2015 był dr hab. Andrzej Betlej, a wicedyrektorem ds. studenckich – dr hab. Teresa Rodzińska-Chorąży. Od 1 września 2016 dyrektorem jest dr hab. Marek Walczak.

Honorowym wyróżnieniem przyznawanym przez Instytut najbardziej zasłużonym historykom sztuki jest Medal Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Życie Instytutu można śledzić w zakładce Galerie, gdzie umieszczane są na bieżąco fotorelacje z najważniejszych wydarzeń.

Instytut w XXI wieku

STUDIA. W roku 2010 uruchomiono w Instytucie studia na kierunku ochrona dóbr kultury (o oryginalnym programie, naśladowanym w innych ośrodkach), które cieszą się dużym zainteresowaniem, ponieważ w kolejnych latach starało się o przyjęcie na nie od 3 do 6 kandydatów na miejsce. Równie dobrze prezentowała się przez ostatnie pięć lat rekrutacja na kierunku historia sztuki. Wysoki poziom zajęć dydaktycznych, gwarantowali wykładowcy, prowadzący z reguły bardzo aktywną działalność badawczą, o czym świadczą ich awanse w stosunkowo młodym wieku.

Od roku akademickiego 2017/2018 uruchomione zostały studiów magisterskich z zakresu ochrony dóbr kultury. Wysoki poziom zajęć dydaktycznych gwarantują wykładowcy prowadzący bardzo aktywną działalność badawczą. Prawie wszyscy wykładowcy uzyskali najwyższe oceny w ankietach studenckich (w skali uniwersytetu!), podobnie zresztą jak pracownicy naszego sekretariatu – powszechnie uważanego za najbardziej przyjazny i otwarty na Wydziale Historycznym. Zajęcia prowadzą także doświadczeni specjaliści – praktycy spoza uniwersytetu (m.in. zastępca wojewódzkiego konserwatora zabytków, dyrektor krakowskiego oddziału Narodowego Instytutu Dziedzictwa, konserwatorzy architektury, malarstwa i rzeźby, muzealnicy, specjaliści od fundraisingu), a także wybitni wykładowcy zagraniczni (Julian Gardner, Stefan Muthesius, Andrew Hopkins, Thomas DaCosta Kaufmann).

Podstawą naszych studiów są zajęcia prowadzone w bezpośrednim kontakcie z dziełem sztuki (ćwiczenia w muzeach, kościołach, pracowniach konserwatorskich), a także w trakcie regularnych objazdów po Polsce oraz wyjazdów zagranicznych. Bierzemy też udział w licznych działaniach edukacyjnych poza uniwersytetem (olimpiada artystyczna, udział w małopolskich i lubelskich Dniach Dziedzictwa, otwarte sesje naukowe poza Krakowem).

Od 2013 Instytut jest współpomysłodawcą i współtwórcą Nagrody im. prof. Mariana Sokołowskiego za najlepszą pracę magisterską z historii sztuki obronioną na uczelni krakowskiej.

Nasi studenci mają okazję kształcić się w najlepszych ośrodkach historii sztuki w Europie, dzięki programowi Erasmus+.

Podyplomowe muzealnicze studia kuratorskie

W latach 2005-2011 Instytut Historii Sztuki prowadził podyplomowe muzealnicze studia kuratorskie, których kierownikiem był dr Andrzej Szczerski, a w skład Rady Programowej wchodzili Prof. Tomasz Gryglewicz i Dr hab. Maria Hussakowska. Studia te były pionierskim w Polsce programem edukacyjnym dla kuratorów zajmujących się prezentacją sztuki współczesnej. Wśród wykładowców znaleźli się wybitni kuratorzy, historycy sztuki, krytycy i artyści z Polski (m.in. Maria Brewińska, Sebastian Cichocki, Jan Michalski, Jarosław Lubiak, Piotr Piotrowski, Anda Rottenberg, Łukasz Skąpski, Monika Sosnowska, Andrzej Starmach, Jarosław Suchan, Andrzej Turowski, Hanna Wróblewska) i zagranicy (m.in. Mieke Bal, Jens Hoffmann, Peter Pakesch, Irit Rogoff). Wystawy dyplomowe absolwentów odbywały się m.in. w Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta" w Warszawie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Bunkrze Sztuki w Krakowie, a absolwenci znaleźli zatrudnienie w instytucjach kultury w całej Polsce i stali się autorami szeregu znaczących wystaw (m.in. w Pawilonie Polskim na Biennale w Wenecji) i współtwórcami programu nowych muzeów sztuki współczesnej (m.in. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Współczesnego we Wrocławiu).

Od roku akademickiego 2012/2013 kontynuacją studiów jest specjalność kuratorska na II stopniu studiów na kierunku „historia sztuki".

Badania naukowe

Okładka 22 tomu Materiałów do dziejów sztuki sakralnej W Instytucie są rozwijane rzadkie specjalności badawcze, takie jak historia architektury wczesnośredniowiecznej czy historia sztuki bizantyńskiej i pobizantyńskiej w Europie i w Polsce. Szczególnie intensywnie rozwija się (również w wymiarze dydaktycznym) specjalność związana z kuratorstwem sztuki współczesnej. Wyjątkowe miejsce w badaniach Instytutu zajmują prace związane z inwentaryzacją zabytków sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (na obszarach dzisiejszej Ukrainy). Na podstawie zgromadzonych materiałów wydano 23 tomy serii Kościoły i klasztory rzymskokatolickiej dawnego województwa ruskiego pod redakcją prof. Jana Ostrowskiego. Wymiernym efektem akcji inwentaryzacyjnej jest wykształcenie znacznej grupy historyków sztuki o wysokich umiejętnościach praktycznych, którymi powinien się odznaczać badacz sztuki w terenie. Świadectwem tych umiejętności są liczne prace magisterskie i doktorskie poświęcone szczególnie ważnym inwentaryzowanym zabytków. Jednocześnie prowadzone są prace inwentaryzacyjne przy dziełach sztuki znajdujących się w kolekcjach klasztorów krakowskich. Ważnym aspektem działań Instytutu są wielkie międzynarodowe konferencje (w ub. roku – poświęcona sztuce i kulturze Kościoła Mariackiego w Krakowie) oraz wystawy fotografii czy pokazy dzieł sztuki. Nasi absolwenci są poszukiwani ze względu na wszechstronność, jaką zapewniają nasze studia.

Efektem badań prowadzonych przez pracowników Instytutu są liczne publikacje naukowe, których wykaz można znaleźć w osobnej zakładce.

Granty badawcze

Okładka I tomu Korpusu witraży archidiecezji krakowskiejW ciągu ostatnich kilkunastu lat pracownicy Instytutu zrealizowali wiele grantów z Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (największe to: grant kierowany przez prof. Wojciecha Bałusa: Korpus witraży z lat 1800-–1945 w kościołach rzymsko-katolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej; prof. Piotra Krasnego: ART-Dok Polska – Cyfrowe Repozytorium Historii Sztuki; dra hab. Andrzeja Betleja: Inwentaryzacja zabytków sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej: Województwo Bełskie oraz Zapomniane dziedzictwo: zbiór odlewów gipsowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rekonstrukcja kolekcji, opracowanie, katalog, konserwacja; dr Dobrosławy Horzeli: Korpus witraży średniowiecznych w Polsce; dra Wojciecha Walanusa: Fotografie dzieł sztuki polskiej w zbiorach Fototeki IHS UJ. Opracowanie naukowe, digitalizacja i wydanie katalogu. W latach 2012-2014 stanowiło to ponad 20% wszystkich funduszy, jakie Uniwersytet Jagielloński uzyskał z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.

Więcej na temat aktualnie prowadzonych grantów badawczych można znaleźć w osobnej zakładce.

Sale dydaktyczne

Wnętrze sali wykładowej nr 39, na pierwszym planie stoły, w głębi na ścianach rozwieszone portrety profesorówW ciągu ostatnich lat znacznie poprawiło się zaplecze dydaktyczne i badawcze Instytutu: obecnie dysponujemy pięcioma własnymi salami dydaktycznymi. W latach 2012–2014 odnowiono i zaaranżowano na nowo Salę im. Karola i Karoliny Lanckorońskich (dawną aulę uniwersytecką), a także stworzono nową salę seminaryjną, wyremontowano dwie mniejsze sale, zakupiono nowy sprzęt komputerowy, służący do prowadzenia zajęć (każda sala jest wyposażona w rzutniki względnie ekrany multimedialne i komputery do ich obsługi). W 2016 roku nasze Koła Naukowe otrzymały nowe pomieszczenia w zabytkowych piwnicach budynku, gdzie stworzona została dla studentów stuba communis. W planach jest utworzenie w kolejnej sali przestrzeni wystawienniczej, gdzie nasi studenci mogliby realizować projekty kuratorskie. W części odnowionych sal został w pewnym sensie zrekonstruowany „Gabinet Historyi Sztuki" - znalazły się tam odrestaurowane zabytkowe odlewy gipsowe dzieł sztuki, pochodzące z historycznej kolekcji Instytutu. W latach 2012-2013 dawną ciemnię fotograficzną zaadaptowano na Pracownię Projektów Badawczych, odnowiono klatkę schodową, korytarz na II piętrze, a przede wszystkim wymieniono sieć internetową (w całym budynku dysponujemy siecią WIFI). Trzeba zaznaczyć, że mimo wspomnianych remontów Instytut zawsze utrzymywał dyscyplinę budżetową.

Inwestycje

WWnętrze Pracowni Projektów Badawczych. Po lewej biurka z fotelami, po prawej dwa krzesła, na dalszym planie duży stół. 2. dekadzie obecnego wieku przeprowadzono wiele prac remontowych w Collegium Iuridicum. W 2010 r. przeprowadzono kompleksowy remont dziedzińca, wykorzystując m.in. środki Społecznego Funduszu Ochrony Zabytków Krakowa. Instytucja sfinansowała także remont fasady Collegium Iuridicum w r. 2011 i jego elewacji południowej w 2012 oraz wymianę 80% okien. W wakacje r. 2012 zamontowano nowy pion elektryczny w budynku, zaadaptowano dawną ciemnię fotograficzną na Pracownię Projektów Badawczych (na zdjęciu), wymalowano klatkę schodową i korytarz na II piętrze, rozpoczęto restaurację sali nr 8.

Koła naukowe

 

W Instytucie działa Koło Naukowe Studentów Historii Sztuki im. Stanisława Wyspiańskiego (założone w 1887 roku) w ramach którego funkcjonuje obecnie kilka sekcji tematycznych. Do osiągnięć studenckich z ostatnich 5 lat należy zaliczyć: zakończenie wieloletniego projektu inwentaryzacji zabytków na Kresach, organizację licznych objazdów zagranicznych oraz wydanie trzech tomów własnego czasopisma naukowego studentów historii sztuki „KUNSZT". W r. 2013 Koło zorganizowało Ogólnopolski Kongres Studentów i Doktorantów Historii Sztuki.

Od r. 2010 w Instytucie działa również Akademickie Koło Studentów Ochrony Dóbr Kultury, aktywnie przygotowujące cykle wykładów, które poszerzają dodatkowo ofertę dydaktyczną. Koło to również wydaje własny periodyk naukowy („SKARBNICZKA")

Więcej o kołach naukowych w osobnej zakładce.